Doris Salcedo’nun Çığlığı | Yazan Gönül Özgürel

Doris Selcado, 1958 Kolombiya Doğumlu bir heykeltraş. Salcedo New York Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde eğitim aldıktan sonra Kolombiya'ya döner ve hayatını sanatsal üretimleri aracılığıyla ölü can'ların sesi olmaya adar.Bu çalışmalarıyla evrensel bir bakış açısı yakalamayı da amaçlayan  sanatçı, tüm dünyada şiddet kurbanı olmuş binlerce canla ilgili bir farkındalık yaratarak vicdanlara da dokunmayı hedefler.

Geçtiğimiz 30 yıldan beri Salcedo'nun işleri günümüz Colombia'sının travmatik tarihi geçmişiyle ilişkilenmiştir.Yıllarca devam eden bir iç savaş'ın yarattığı parçalanmışlık duygusu birlik ruhunun önemine işaret etmektedir. Sanatçı sömürgecilikten, ırkçılığa, sosyal adaletsizlik ve sosyal adaletsizliğin getirileri üzerine derinlemesine araştırmalar yapar ve şiddet kurbanlarının ifadelerinin de doğrultusunda sanatın birleştirici gücünü kullanarak eserleri aracılığıyla kollektif bir yas oluşturmayı hedefler.     
 
Sanatın itirazcı ve politik olması gerektiğine de inanan Selcado’nun bu sergisindeki hedefi  toplumsal bölünmenin,sömürgeciliğin ve ırkçılığın getireceği travmatik sonuçlar ile seyirciyi yüz yüze bırakmaktır.

New York Guggenheim Museum’da sanatçının erken dönem işlerine de yer veren retrospektif sergi 12 Ekim tarihine kadar devam edecek. Serginin Küratörlüğünü ise Katherine Brinson üstlenmiş.

Sergideki erken dönem işleri pilastik oyuncak bebek parçaları kumaşlar ile birleştirilmiş hastane mobilyalarından oluşmakta.
Hastane karyolaları ve kasvetli bir şekilde kümelenmiş 11 adet yeni yıkanmış beyaz gömlek kümesi ile hastane teması yartılmış. Beyaz gömleklerin kazıklara çakılı olması Colombiadaki trajik dramlara bir gönderme.Salcedo'nun heykellerinde her zaman olduğu gibi ,yaşanan acılardaki onarılamaz zararı somutlaştırmış olması en çarpıcı unsur.

Salcedo’nun bu sergisinde 1989 -2008 yılları arasında ürettiği ev esyalarını kederin ağırlığını hissettircesine beton ile doldurduğu heykelleri de bulunmakta…
Bu heykeller kurbanların eşyalarını ve kemik parçalarını da kullanarak yaptığı heykeller.

Yasın sessiz gözlemcileri onlar dediği bu eşyalar sanatçının heykellerinde bir çığlık gibi yükselmekte.






Plegaria Muda (2008-2010)

Plegaria Muda da ise iki farklı kültürel bağlamdaki toplu cinayetlerin kurbanlarını anlatıyor ve bir anlamda anıyor. İzleyiciler labirent formatında düzenlenmiş aralarında toprak olan birbiri üzerine konulmuş ve üzerinden yer yer gerçek ot fışkıran masalarda cevrilmiş  buluyorlar kendilerini. Masalar tıpatıp bir insan vücudu büyüklüğünde ve toplu bir mezarlığı çağrıştırıyorlar, temsili mezarların üzerlerinde yeşermiş otlar ise tek yaşam belirtisi. Otların varlığı herşeye rağmen doğanın yok etme ve iyileştirme gücüne yapılmış bir vurgu…



A Flor De Piel, 2014

Colombia'da işkence edilerek öldürülen hemşireye adanmış bir çalışma.
Salcedo kurbanın acılarının derinliğini ifade etmek için lirik bir ölüm törenini gerçekleştirmeyi istemiş, yüzülmüş bir cildi çağrıştıran bu işi ile de kurbanın ızdırabını hissettirmeye çalışmıştır.



Unland: The Orphan’s Tunic, 1997

İki uyumsuz masayı merkezinden yara izi gibi birleştirdiği Unland adını verdiği çalışmasında ‘‘yani topraksız evsiz’’ yabancılaşmayı hissettirmek istemiştir... Masaların yüzeyleri çok uyumlu saf bir ipek gibi işlenmiş olmasına rağmen ayrışma çok nettir…

Salcedo bu işi ailelerinin öldürülmesine şahitlik yapmış Colombialı çocuklardan esinlenerek yaptığını ve bu çalışmayı onlara adadığını söylüyor.



Disremembered I, 2014

Örümcek gibi hafif, ince, parlak bir dokuma tunik gibi gözüken Disremembered ''parçalama''adlı eseri çocukları vahşi silahlarla ölen annelerle yapılan röportajlar sonrasında üretilmiş. Sanatçı bu eseri yapma nedenini hayatlarında büyük kayıplar yaşamış yüzlerce aileyi temsil eden bir parça yapmak istedim diye ifade ediyor.



Atrabiliarios 1992-2004

Salcedo'nun işleri karakteristik olarak ölümün insanlık dışı sonuçlarına odaklanmaktadır. Bu serideki duvara gömülmüş kurbanlara ait ayakkabıların kısmen görünür olması matemi hatırlatmak içindir… Böyle bir matemin tutulamaması ve anılara gömülmüş olması da ortak bir kaderin acı yüzünü göstermek amacını taşır.




Dünyadaki iç savaşlar hüküm sürmeye devam ederken, evrensel bir dille savaşların getirdiği kayıplara bir şamar gibi dikkat çeken bu serginin, sanatçınında hedeflediği gibi vicdanlara dokunarak milyonlarca insanda yeni bir bellek oluşturmasını diliyorum.

‘’WAR IS OVER İF YOU WANT IT’’


Yazı: Gönül Özgürel